Zie de mens

Het portret is een belangrijk genre in de beeldende kunst - niets is zo prettig als lang en ongegeneerd kijken naar een ander mens. Maar zo'n honderd jaar geleden vond er een omslag plaats: niet langer was de geportretteerde het uitgangspunt van het werk, dat werd de maker. Keerpunt in die ontwikkeling was het werk van Constantin Brancusi: hij abstraheerde in 1920 het menselijke hoofd tot een bijna perfecte eivorm. Dat leek het eindpunt van het genre, maar het bleek juist een nieuw begin. Brancusi's ei barstte open, en vanaf dat moment gebruiken kunstenaars de mensfiguur om alles op te projecteren wat ze willen: schoonheid, idealisme, vervorming, roem.

In Zie de mens wordt dit zichtbaar gemaakt door honderd portretten bij elkaar te brengen, telkens van één mens en uit elk jaar één. Zo ontstaat een fascinerend overzicht van de visie op de mens van de afgelopen honderd jaar. Het boek toont de meest uiteenlopende artistieke en sociale gebeurtenissen, van de nasleep van de Eerste Wereldoorlog tot de opkomende abstractie, van de Tweede Wereldoorlog tot het feminisme en van de celebrity-cultuur tot de selfie. Zo stimuleert het ons beter te kijken naar de kunst en naar de wereld om ons heen. En daarmee naar onszelf.

'Zie de mens' is ook de titel van een tentoonstelling die vanaf 1 oktober te zien is in Museum de Fundatie in Zwolle.