Winnetou

De eerste literaire vertaling van een van de klassieke werken uit de 19e eeuw

Winnetou (1893) is veel meer dan zo maar een Indianen- of avonturenboek. Het is een zorgvuldig opgezet en gestileerd relaas van de wederwaardigheden van een jonge landopmeter in het Wilde Westen van Amerika en zijn relatie tot een talentvolle, edele Indiaan, ruim 150 jaar geleden.
Eerstgenoemde blijkt een grote aanleg te hebben voor het leven en overleven in die streken, zodat hij zich al gauw de erenaam ‘Old Shatterhand’ verwerft. De ander is de jonge Apache Winnetou, die hem vanwege zijn activiteiten ten behoeve van de spoorbaan vijandig gezind is. Het is adembenemend te lezen hoe deze twee mensen in de loop van de gebeurtenissen van vijand tot vriend en zelfs tot bloedbroeder worden.

De auteur had reeds gedurende een jaar of vijftien in tijdschriften verschillende verhalen over het genoemde tweetal het licht doen zien, voordat hij ze in boekvorm uitbracht. Als opmaat daarvoor schreef hij dit meesterwerk, dat de aanvang van hun vriendschap moest boekstaven. Deze roman is van alle Winnetou-boeken het meest programmatisch van opzet, en illustreert de ondergang van de Indianen tegen de achtergrond van deze persoonlijke ontwikkeling. Het thema, dat in het licht van onderdrukking en uitroeiing van diverse volksstammen in onze tijd nog steeds actueel is, wordt door May in een korte, algemenere Inleiding geschetst, en daarna in de roman zelf zeer consequent uitgewerkt en doorgevoerd.

Karl May (1842-1912) was een Duits schrijver, die vooral door zijn boeken over Kara Ben Nemsi in de Oriënt en over Winnetou in Amerika internationaal een groot publiek heeft weten te boeien. Verder schreef hij korte verhalen en humoristische vertellingen die zich in Duitsland afspelen, een paar grotere romancycli met ten dele historische achtergrond, en een klein aantal avonturenboeken voor de jeugd. In zijn laatste jaren heeft hij zich gewijd aan romans met een in symbolische vorm gegoten vredesboodschap, waarvan de belangrijkste zijn Und Friede auf Erden! (1904) en Ardistan und Dschinnistan (1909).

Tegenwoordig zijn, vooral door de onvermoeide inzet van de Karl-May-Gesellschaft in Duitsland, talloze literatuuronderzoekers tot het inzicht gekomen dat Karl May naast andere grote Duitse schrijvers zijn plaats in de literatuur verdient, die hem decennia lang ten onrechte onthouden is.

Vertaald uit het Duits door Elly Schippers en Josephine Rijnaarts.