Tituba, de zwarte heks van Salem

[ALTERNATIEVE] NOBELRPIJS VOOR LITERATUUR 2018

Maryse Condé baseert zich in Tituba op historische documenten van de berucht geworden heksenprocessen die in 1692 in Amerika hebben plaatsgevonden en welke historie Arthur Miller in de jaren vijftig inspireerden tot zijn befaamde toneelstuk The Crucible (De heksen van Salem).

«Ik voelde dat in deze processen tegen de heksen van Salem, die zoveel inkt zouden doen vloeien, die de nieuwsgierigheid en het medelijden van toekomstige generaties zouden opwekken en voor iedereen het meest waarachtige blijk van een lichtgelovig en barbaars tijdperk zouden worden, mijn naam slechts die van een onbelangrijk bijfiguur zou zijn. Hier en daar zou men kunnen lezen der er 'een slavin van Antilliaanse oorsprong die waarschijnlijk aan voodoo deed' was geweest.» Aldus de 'profetie' van de hoofdpersoon Tituba, de zwarte heks van Salem.

Maryse Condé: 'Wat mij in de figuur van Tituba fascineerde was het feit dat zij als enige zwarte heks volledig door de geschiedenis was vergeten. Alle andere, blanke, heksen zijn later gerehabiliteerd, maar niemand bekommerde zich om Tituba. Ik heb geprobeerd een heldin van haar te maken door Tituba in een compleet verbeelde reconstructie een plaats in de geschiedenis te geven.'

De pers over Tituba, de zwarte heks van Salem
«Via de pen van Condé wordt Tituba het symbool van de ontwortelde Afrikaanse.» - Haagsche Courant.

«In Tituba geeft Condé letterlijk stem aan een vrouw, die inde historische overlevering (...) een ondergeschikte rol kreeg toebedeeld.» - De Volkskrant

«De relatie tussen de seksen is in de romans van Condé en Schwarz-Bart vrijer, opener dan in een van de werken van de mannelijke schrijvers. Daarenboven heeft Condé in Tituba de mogelijkheid van een lesbische relatie tussen Tituba en Hester Prynne opengelaten.» - James Arnold

«Condé vervreemdt haar lezers van het vertrouwde en maakt vertrouwd met het vreemde. Zo worden in Tituba bepaalde aspecten van de westerse - in het bijzonder de joodse - beschaving in een alleszins gunstig licht geplaatst, naast de gerechtvaardigde kritiek op weer andere aspecten.» - Aart G. Broek