Seven manieren van minnen. Gewikt en gewogen. Beatrijs van Nazareth, Helvicus Theutonicus, Meister Eckhart

Het bekende Middelnederlandse traktaat Seven manieren van heiliger minne wordt
toegeschreven aan Beatrijs van Nazareth. Deze aanname wordt gebaseerd op een
gelijkaardige tekst in haar Latijnse biografie, de Vita Beatricis, van de hand van een
onbekende auteur. Maar hoe overtuigend is de religieus-historische rugdekking voor
deze aanname? Waar heeft de onbekende auteur zijn teksten ontleend? In dit boek
stellen we ons drie essentiële vragen en gaan we op zoek naar de antwoorden.
Welke teksten uit dezelfde historische periode kunnen in verband gebracht worden
met de ‘Seven manieren’? Als leidraad gebruiken we het opvallende voorkomen van
de ziel in de ‘Seven manieren’ en de wijze van opgang naar God op zeven ‘manieren’.
Het antwoord op deze vraag leidt ons eerst naar een tekst van de dominicaan
Helvicus Theutonicus.
Als we vervolgens de ‘Seven manieren’ inhoudelijk toetsen op haar mystagogische
karakteristieken, herkennen we dan concepten die in dezelfde historische periode
opgang maakten? De centrale bron van inspiratie blijkt dan een andere dominicaan
te zijn, de mysticus en prediker meester Eckhart.
Welke betekenis mag men ten slotte toekennen aan de Vita Beatricis? Is de auteur
een ‘translator’ van daadwerkelijke feiten, zoals hij zichzelf aanprijst, of veeleer een
‘transformator’ en ‘imitator’ van ficties? We onderzoeken in detail de historische,
hagiografische en mystagogische aspecten van de Latijnse biografie van Beatrijs van
Nazareth.
De gezamenlijke resultaten van dit onderzoek leiden tot de onvermijdelijke conclusie
dat de ‘Seven manieren’ niet van de hand van de cisterciënzerin Beatrijs van Nazareth
(ca. 1210-1268) kan zijn.
Rudi Malfliet is professor emeritus Natuurkunde aan de Universiteit Groningen
en historicus. Hij is auteur van historische studies zoals Van den vos Reynaerde en
Hadewijch.