Gemmeker

Hij was verantwoordelijk voor de deportatie van meer dan tachtigduizend joden vanuit Westerbork naar de vernietigingskampen. Meestal gaf hij persoonlijk, ‘met een wenk met de hand’, het vertreksein voor de treinen. Albert Konrad Gemmeker, commandant van Kamp Westerbork. Na de oorlog kreeg hij tien jaar. Wegens goed gedrag was hij na zes jaar weer vrij: in 1951 was hij weer terug in zijn geboortestad Düsseldorf.

SS-Obersturmführer Albert Gemmeker was charmant. Ad van Liempt deed diepgaand onderzoek naar de ‘gentleman-commandant’, van wiens reputatie weinig overblijft. Gemmeker was een bureaucraat, die zijn meerderen blindelings gehoorzaamde. Op enige empathie met de slachtoffers viel hij niet te betrappen. Later deed hij alles om zijn verantwoordelijkheid te ontlopen of op anderen af te schuiven. Hij heeft zijn leven lang ontkend dat hij wist welk lot de joden in het oosten te wachten stond. Na zijn terugkeer naar Düsseldorf probeerde de Duitse justitie nog bijna twintig jaar zijn onbevredigende berechting in Nederland te corrigeren, uiteindelijk zonder resultaat.

Voor Gemmeker deed Ad van Liempt jarenlang onderzoek. Hij las alle, vaak geheime dossiers in Nederlandse en Duitse archieven en sprak met tal van betrokkenen in Nederland en Duitsland – zelfs met twee nog levende dochters van Gemmeker.

Het resultaat is een verpletterende biografie van een sluwe schrijftafelmoordenaar, een verhaal vol cynisme en machtsmisbruik, met daartegenover de peilloze tragiek van Gemmekers slachtoffers. Gemmeker is een boek dat je niet meer loslaat.

Ad van Liempt (1949) was medeoprichter en eindredacteur van het geschiedenisprogramma Andere Tijden. Van Liempt schreef talloze boeken over de Tweede Wereldoorlog, waaronder De oorlog, Kopgeld en Aan de Maliebaan.