Johan Swinnen studeerde fotografie, film en video aan de Hogeschool Sint-Lukas Brussel, cultuurwetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel en kunstgeschiedenis aan de Universidad de La Laguna, waar hij cum laude promoveerde in de kunstwetenschappen (1998). Hij was fusiecoördinator van de Hogeschool Antwerpen, stichtend voorzitter van het Hoger Instituut voor Schone Kunsten (HISK) en bezieler van de Master in de conservatie en restauratie aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te Antwerpen. Momenteel is hij hoofddocent hedendaagse kunstgeschiedenis aan de Vrije Universiteit Brussel en hoogleraar aan de Hogeschool Antwerpen, tevens gastdocent op reguliere basis aan de Université de la Sorbonne Nouvelle – Paris III. Hij is de auteur van verschillende monografieën en essays. Verder blijft hij actief als fotograaf en werkt hij aan een kortfilm over het erotisch pantheïsme. Hij werkt als kunstcriticus voor VRT-Radio, European Photography, art en voor de digitale magazines www.edit-revue.com en www.photoq.nl. Hij is voorzitter van de Leerstoel Henri Storck en van de Vlaamse Dienst voor Filmcultuur, beheerder van het Fonds Henri Storck en van het Fonds Raoul Servais en lid van de Raad voor Cultuur Vlaanderen.