De neurotische persoonlijkheid van deze tijd

Karen Horney (1885-1952) geldt als een der origineelste en invloedrijkste denkers over de moderne mens en diens psychische problematiek. Als Duits-Amerikaanse psychoanalytica was zij niet alleen een van de allereerste vrouwelijke wetenschappers op dit vakgebied, maar ontwikkelde ze ook een baanbrekende benadering waarbij ze de klassieke leer van Sigmund Freud bekritiseerde als onvruchtbaar star en masculien.

«De neurotische persoonlijkheid van deze tijd» was haar eerste grote publicatie over de werking en de achtergronden van neurosen, en het bleek zowel in vakkringen als bij een breder publiek een onmiddellijk succes. Zeker is dat het perspectief van dit boek, waarin psychische problematiek wordt begrepen als innerlijke conflicten in relatie tot hun maatschappelijk-culturele context, en afstand wordt genomen van freudiaanse concepten zoals «oedipuscomplex» en «penisnijd», nog altijd in aanzienlijke mate bepalend is voor de huidige opvattingen over «neurotisch» en «normaal» gedrag.



Het blijvende belang van dit boek schuilt ook in de zeer herkenbare portretten van «neurotische persoonlijkheden». Horney schrijft in een glasheldere taal die wars is van de pseudowetenschappelijke woordenpraal die zoveel psychoanalytische studies ontsiert, en dat alleen al maakt De neurotische persoonlijkheid van deze tijd onverminderd relevant.

In de neuroseleer die zij vastlegde in «De neurotische persoonlijkheid van deze tijd» zijn al de vernieuwende thema’s uit haar latere werk, zoals «vervreemding», «overcompensatie», «machtswellust», «schuldgevoel», «angstneurose» en «zelfrealisatie», reeds te vinden. Het feit dat deze concepten tegenwoordig ook buiten de psychologische wetenschap geworteld zijn in het moderne mensbeeld, maakt duidelijk hoe invloedrijk dit boek is geweest. Alles wijst er op dat Horneys benadering, waarin sociaal-culturele verhoudingen, innerlijke spanningen en intermenselijke relaties centraal staan als voedingsbodem voor psychische aandoeningen, thans een nieuwe actualiteit en urgentie heeft gekregen.



«Dit is een verbijsterend goed en uitermate belangwekkend boek; de genialiteit spat van elke pagina af.» – American Psychology



«Wie de mens echt wil begrijpen, leze dit boek.» – The Lancet