Anna Karenina

Het verhaal speelt zich af in de hoogste kringen van de Russische maatschappij. Tolstoj was een moralist en een scherp criticus van de excessen van zijn aristocratische gelijken; Anna Karenina wordt vaak beschouwd als parabel van de moeite die het kost om tegenover jezelf eerlijk te zijn, als de rest van de maatschappij oneerlijkheid verwacht.

Anna is een juweel van de hogere klassen van Sint-Petersburg totdat ze een relatie aanknoopt met de rijke en charmante officier Graaf Vronski. Door toe te geven aan haar verliefdheid, begeeft ze zich buiten de grenzen van hetgeen toelaatbaar is aan triviale, buitenechtelijke avontuurtjes. Maar als Vronski's liefde bekoelt, kan Anna zich er niet toe brengen terug te keren naar Karenin, een man die ze veracht, zelfs als hij haar anders verbiedt haar zoon te zien. Ze kan niet leven met wat ze ten onrechte ziet als een afwijzing door Vronski, noch met het vooruitzicht terug te keren naar een leven dat ze haat en dus pleegt ze zelfmoord.



Een bekende interpretatie van Anna's tragedie is dat ze noch geheel eerlijk kan zijn noch geheel oneerlijk en zo in een Hamlet-achtige innerlijke spagaat terechtkomt die haar tot zelfmoord drijft. Maar tegelijkertijd bevat de roman het parallelle en contrasterende liefdesverhaal van Konstantin Levin. Levin is een rijke landeigenaar uit de provincie die zich in aristocratische kringen zou kunnen begeven, maar die liever werkt op zijn landgoed. Levin probeert zonder succes om zich bij de elite aan te sluiten als hij Kitty Sjtsjerbatskaja het hof maakt in Sint-Petersburg, maar hij krijgt haar jawoord pas later bij de tweede poging als Vronski, Kitty's eerste keus, haar niet ten huwelijk heeft gevraagd en Levin tot rust gekomen is.

De vreugdevolle, eerlijke en solide relatie van Kitty met Levin staat in scherp con-trast met die van Anna met Vronski, die wordt getekend door constante onrust, achterklap van de buitenwereld en Anna's wantrouwen. Tolstoj kiest geen partij maar laat het slecht met Anna aflopen.



Anna Karenina behandelt thema's als schijnheiligheid, jaloezie, hartstocht, christelijk geloof, trouw, familie en huwelijk, sociale vooruitgang en gebruikt allegorieën. Tolstoj laat blijken zijn aristocratische gelijken te veroordelen omdat ze hun onverdiende privileges niet aanwenden om het volk te verheffen.