Revolutiekoorts

Op woensdag 13 november 1918 maakte een korte schietpartij in de Amsterdamse Sarphatistraat een abrupt einde aan de (angst)droom van een rode revolutie in Nederland. Na vier jaar massaal bloedvergieten en vernietiging was die week de Eerste Wereldoorlog ten einde gekomen. Muitende militairen en stakende arbeiders overspoelden de straten van Berlijn, Wenen en Boedapest, zoals ze dat in het voorgaande jaar in Sint-Petersburg en Moskou hadden gedaan. Tronen wankelden en de oude machten leken één voor één ten prooi te vallen aan een onstuitbare opmars van de revolutionaire massa.

Ook Nederland beleefde in november 1918 een aantal spannende dagen. In de literatuur wordt deze episode gewoonlijk samengevat als ‘Troelstra’s vergissing’. Veel minder bekend is dat terwijl Troelstra in Rotterdam en Den Haag zijn vergissing beging, in Amsterdam daadwerkelijk revolutionaire arbeiders het leven lieten bij een gewapend treffen met het leger. Het onhandige optreden van de politiek leider van de SDAP heeft de gelijktijdige schermutseling van revolutionair-socialisten in Amsterdam volledig in de schaduw gesteld.

Revolutiekoorts draait de rollen om en geeft daarmee ook een alternatieve verklaring voor Troelstra’s vergissing. Wat gebeurde er precies op 13 november in Amsterdam? Wie waren daarbij betrokken? En hoe is het Amsterdamse verhaal in de vergetelheid geraakt?