De katharen

Zijn de katharen werkelijk de hoeders van de heilige graal? Zijn ze de broeders van de tempeliers? Waarom spreekt het katharisme de mensen vandaag de dag aan?

Nog een boek over de katharen? Is alles hierover dan nog niet geschreven? Ja en nee. Vooral vanuit (pseudo)esoterische hoek wordt veel over dit onderwerp gepubliceerd, maar vaak kan dat de historische toets der kritiek niet doorstaan. John van Schaik doorploegt de kathaarse bronnen zelf en onderzoekt de Latijnse teksten van hun middeleeuwse tegenstanders. Zo scheidt hij het kaf van het koren.

De eerste katharen komen rond 1150 op het toneel van de geschiedenis. Ze verschijnen in het Rijnland, Zuid-Frankrijk en Noord-Italië. Ze geloven dat er twee scheppers zijn: één goede en één slechte, vanaf de eeuwigheid aan elkaar tegengesteld. Christus is niet echt mens geworden, de aanwezigheid van Christus in brood en wijn verwerpen ze. Ook de kruisdood en opstanding kunnen er bij de katharen niet in.

De theorieën over reïncarnatie en mystieke hemelreizen doen de Kerk in het geweer komen. Paus Innocentius III roept op tot een kruistocht in 1209. In 1233 wordt de inquisitie opgericht. In de inquisitieverslagen wordt gemeld dat de katharen aan inwijdingsrituelen doen; ze worden voorgesteld als orgiën en geheime bijeenkomsten. Op 16 maart 1244 dalen de laatste katharen de heuvel van Montségur af. Zingend worden ze door de vlammen van de brandstapel verteerd. Enkelen kunnen ontsnappen met de katharenschat.

De fascinerende geschiedenis van de katharen is ook vandaag nog zichtbaar aanwezig, niet alleen ten noorden van de Franse Pyreneeën, maar ook in de regio’s van Bourgondië, Champagne, ja zelfs in de Lage Landen zijn er restanten van hun aanwezigheid te zien. Laat je verleiden door een reis in de voetsporen van de katharen.