Belgische vluchtelingen in Gouda tijdens de Eerste Wereldoorlog

Tijdens de eerste maanden van de Grote Oorlog sloegen heel wat Belgen op de vlucht naar Nederland. Het provinciestadje Gouda was voor sommigen de eindbestemming, zo ook voor Emiel De Bruyne en zijn gezin. Na een maandenlange tocht vol onzekerheid komt deze onderwijzer uit Kruibeke in april 1915 aan in het vluchtoord van Gouda, waar hij aangesteld wordt als leerkracht. Hij zet zich in om de kinderen een degelijke opvoeding te geven en zorgt ook voor de nodige ontspanning voor de volwassenen.
In Gouda burgert Emiel zich uitstekend in. Zoals alle Gouwenaars lijden ook hij en zijn familie onder de ontberingen van de Eerste Wereldoorlog. Afleiding en troost vindt Emiel in zijn eerste passie: de muziek. Op school introduceert hij muziekonderricht als onderdeel van het lessenpakket en samen met enkele andere Belgische vluchtelingen richt hij de fanfare ‘Hoop op Toekomst’ op, die vele plaatselijke festiviteiten opluistert. Emiels vakmanschap verspreidt zich als een lopend vuurtje door de stad: hij schopt het zelfs tot dirigent van de Stadsharmonie van Gouda. Na vier lange jaren van ballingschap keren Emiel en zijn gezin begin 1919 terug naar Kruibeke.
Het verhaal van Emiel De Bruyne reikt veel verder dan de persoonlijke lotgevallen van een onbekende Vlaamse onderwijzer tijdens de Eerste Wereldoorlog. Frans Vandenhende presenteert deze uitvoerig gedocumenteerde studie als een exemplum voor de manier waarop vele Belgische vluchtelingen dankzij hun moed, volharding en optimisme op eigen houtje wisten te overleven.

Frans Vandenhende (°1954) is stichter-voorzitter van de Heemkundige Kring Bouveloo van Wortegem-Petegem. Hij legt een grote interesse aan de dag voor het menselijke aspect van de Eerste Wereldoorlog in Vlaanderen en publiceert daarover regelmatig artikelen. Eerder verschenen van zijn hand onder meer Geitenmannen, verenigt u (2011), De jongensschool van Moregem, van volksonderwijs naar ontmoetingsplaats (2015) en De abdij van Beaulieu, van kloostergemeenschap tot woonstede (2016).